گیربکس کتابی یک گیربکس حلزونی مکعبی است و ساختار داخلی آن مشابه گیربکس حلزونی سری VF یا MVF است. تفاوت اصلی گیربکس کتابی یا مکعبی با گیربکس حلزونی قدیمی در طراحی پوسته آن است.

انواع سایز گیربکس کتابی
گیربکس کتابی یا مکعبی در سایزهای 30، 40، 50، 63، 75، 90، 110، 130 با نسبت تبدیل 7.5 تا 100 تولید می گردد. باید توجه داشت که سایزهای ذکر شده برای گیربکس کتابی ممکن است با توجه به تولید کننده دارای مقداری تفاوت باشد. مثلا گیربکس صنعتی سری EN شرکت ایلماز ترکیه در سایز 80 و 125 تولید می شود.

گیربکس کتابی

انتخاب گیربکس کتابی یا مکعبی
برای انتخاب گیربکس کتابی یا مکعبی مناسب نیاز به آشنایی نسبی با ابعاد و اعداد و ارقام استاندارد مربوطه احساس می شود. به این ترتیب پیشنهاد می شود که مراحل زیر را به ترتیب طی کرده و در نهایت گیربکس کتابی مناسب انتخاب شود.

1- مشخص نمودن توان ورودی گیربکس کتابی
اولین قدم برای مسیر انتخاب گیربکس کتابی، تعیین توان ورودی گیربکس است. اهمیت این موضوع به این خاطر است که الکتروموتور ها با توان ها و دورهای متفاوت دارای فریم ها و سایز شافت متفاوتی است. در جدول زیر توان الکتروموتور به همراه مشخصه های استاندارد قطر شافت و سایز فریم در دورهای مختلف آورده شده است:

توان موتور/ دور موتور 750 rpm 1000 rpm 1500 rpm 3000 rpm
HP KW قطر شافت سایز فریم قطر شافت سایز فریم قطر شافت سایز فریم قطر شافت سایز فریم
0.08 0.06 - - - - 9 56 - -
0.12 0.09 - - - - 9 56 9 56
0.16 0.12 - - - - 11 63 9 56
0.25 0.18 - - - - 11 63 11 63
0.33 0.25 - - - - 14 71 11 63
0.5 0.37 - - 19 80 14 71 14 71
0.75 0.55 - - 19 80 19 80 14 71
1 0.75 28 100 24 90 19 80 19 80
1.5 1.1 28 100 24 90 24 90 19 80
2 1.5 28 112 28 100 24 90 24 90
3 2.2 38 132 28 112 28 100 24 90
4 3 38 132 38 132 28 100 28 100
5.5 4 42 160 38 132 28 112 28 112
7.5 5.5 42 160 38 132 38 132 38 132
10 7.5 42 160 42 160 38 132 38 132
15 11 - - 42 160 42 160 42 160
20 15 - - - - 42 160 42 160
25 18.5 - - - - - - 42 160
2- انتخاب قطر شافت ورودی گیربکس کتابی
پس از مشخص شدن توان مورد نیاز، با توجه به سایز فریم و قطر شافت الکتروموتور مربوطه، ممکن است چند گزینه برای انتخاب وجود داشته باشد. به این ترتیب که قطر شافت ورودی گیربکس (قطر شافت خروجی الکتروموتور) را مد نظر قرار داده و با عنایت به جدول ذیل سایز های گیربکس مناسب با توجه به ورودی گیربکس مشخص می شوند.

سایز / قطر شافت ورودی (mm)

9 11 14 19 24 28 38
30 * *
40 * *
50 * *
63 * *
75 * *
90 * *
110 * *
130 * *
3- انتخاب قطر شافت خروجی گیربکس کتابی
از بین گزینه های انتخابی در مرحله قبل، حالا باید با توجه به قطر شافت خروجی گیربکس، بهترین سایز را برای کاربرد مورد نظر انتخاب کرد.

سایز قطر شافت خروجی (mm)
30 14
40 18
50 25
63 25
75 28
90 35
110 42
130 45
توجه: برندهای مختلف ممکن است دارای تنوع بیشتری در قطرهای مختلف شافت ورودی داشته باشند. به عنوان مثال گیربکس کتابی ایلماز سری EN سایز 63 با قطر شافت ورودی 14، 19 و 24 میلی متر تولید می شود. به این ترتیب پیشنهاد می شود برای مشاهده مشخصات فنی کامل و دقیق به کاتالوگ شرکت تولیدکننده مورد نظر مراجعه کرد. اگر چند سایز مختلف قابل انتخاب باشد، کدام مناسب تر است؟ در چنین شرایطی توجه به سرویس فاکتور گیربکس اهمیت پیدا می کند.

4- انتخاب سرویس فاکتور مناسب
در ابتدا با توجه به جدول (1) بر اساس نوع بارگذاری و ضریب شتاب، کلاس بارگذاری را انتخاب کرده سپس در جدول (2) با در نظر گرفتن ساعت کاری و تعداد استارت (در هر ساعت) سرویس فاکتور را انتخاب کرده و با توجه به جدول (3) باید سرویس فاکتور در یک ضریب بر اساس دمای کاری ضرب شود تا به عدد نهایی حداقل سرویس فاکتور مورد نیاز دست پیدا کرد.

کلاس نوع بارگذاری محدوده ضریب شتاب
A یکنواخت <0.3
B شوک متوسط <3
C شوک سنگین <10
جدول (1)

جدول ساعت کاری و تعداد استارت

جدول (2)

محدوده دمای محیطی (C) 30-20 50-40 60-50 >60
ضریب سرویس فاکتور 1.1 یا 1.2 1.3 یا 1.4 1.5 یا 1.6 هماهنگی با سازنده
جدول (3)

به این ترتیب با مراجعه به کاتالوگ محصول و مقایسه سرویس فاکتور مورد نظر با سرویس فاکتور قید شده در کاتالوگ می توان بهترین گیربکس کتابی را انتخاب نمود. توصیه می شود گیربکسی انتخاب شود که سرویس فاکتور بالاتری نسبت به حداقل مورد نیاز داشته باشد.

5- انتخاب نوع ورودی و خروجی گیربکس کتابی
هر گیربکس کتابی در ورودی و خروجی خود می تواند شرایط مختلفی را داشته باشد.

ورودی گیربکس کتابی می تواند هالوشافت یا سالید شافت در دو حالت فلنج بزرگ (B5) و فلنج کوچک (نیم فلنج B14) باشد که بسته به شرایط فنی کارکرد انتخاب می شود.
خروجی گیربکس کتابی در چند حالت هالوشافت بدون فلنج، با فلنج پایه بلند و با فلنج پایه کوتاه وجود دارد.
بنابراین آخرین مرحله مربوط به مشخصات فنی گیربکس کتابی، بعد از انتخاب سایز، انتخاب نوع ورودی و خروجی آن است.
6- انتخاب نسبت تبدیل مورد نظر (i)
گیربکس کتابی یا مکعبی با نسبت تبدیل دور ورودی به خروجی 1:7.5 تا 1:100 در تمامی تیپ ها موجود است. نکته قابل توجه این است که برای نیل به نسبت تبدیل های بالاتر از 100 باید از گیربکس مرکب (ترکیب دو گیربکس کتابی با سایز متفاوت) استفاده کرد. به این ترتیب نسبت تبدیل نهایی حاصلضرب نسبت تبدیل هر گیربکس خواهد بود.

گیربکس مرکب

7- انتخاب برند مناسب گیربکس کتابی
با انجام دادن مراحل فوق و مشخص نمودن سایز مناسب گیربکس کتابی، حالا نوبت انتخاب برند مناسب است. انتخاب برند همیشه به عنوان یکی از عوامل سردرگمی برای خرید می باشد به خصوص این که در حال حاضر برندها و تولیدکنندگان داخلی و خارجی زیادی وجود دارد و کیفیت آن ها نیز قابل رقابت با یکدیگر است.

گیربکس کتابی خارجی
نمونه های اروپایی مثل بونفیلیولی BONFIGLIOLI ایتالیا جزو مرغوب ترین و گران ترین گیربکس های کتابی موجود در بازار ایران است.

گیربکس کتابی بونفیلیولی

واحدهای تولیدی کشور ترکیه مثل شرکت YILMAZ ایلماز و OZDEMIR ازدمیر و PGR از بهترین تولیدکنندگان گیربکس کتابی هستند و محصولات با کیفیت بالایی روانه بازار کرده اند. گیربکس کتابی چینی نیز که بیشتر با نام NMRV شناخته می شود، در بازار ایران مصرف بسیار زیادی دارد و نسبت به نمونه های تولید اروپا از قیمت کمتری برخوردار است.

گیربکس کتابی چینی NMRV

گیربکس کتابی ایرانی
در ایران نیز به واسطه وجود شرکت های با سابقه تولیدکننده گیربکس، محصولات با کیفیت و قاعدتا قیمت مناسب تر نسبت به گیربکس های کتابی خارجی تولید و عرضه می گردد. شاخص ترین تولیدکنندگان گیربکس کتابی در ایران، شرکت های سهند دور (سهند گیربکس) اصفهان و شاکرین گیربکس اصفهان است. مجموعه کالا صنعتی طیف وسیعی از برند های مختلف گیربکس کتابی و سایر انواع گیربکس را پوشش می دهد و همواره آماده ارائه خدمات مشاوره فنی، انتخاب و خرید گیربکس مناسب برای مشتریان گرامی می باشد.

کالاصنعتی